Krzysztof A. Zajas – Dziennik czasu pandemii (dzień 6 oraz 7)

Krzysztof A. Zajas

Dziennik czasu pandemii cd.

20 marca 2020 (425 zarażonych, 5 zmarłych)

Wsłuchuję się w ciszę. Czy usłyszę szum niewidzialnych skrzydeł? Świst powietrza przecinanego koszącym lotem śmierci? Szatańskiego wirusa w masce Jokera i rozpostartym na wietrze wampirzym płaszczu? Chyba nie. Fascynuje mnie jego niewidzialność i bezgłośność. Jest wszędzie i nie ma go nigdzie. Przeniknął nas do szpiku kości i staje się nami, stąd wrażenie, jakby go wcale nie było. I w jakimś sensie nie ma, ponieważ do większości z nas docierają tylko doniesienia medialne. Ogólnoplanetarne larum, podszyte nieco perwersyjnym podnieceniem, że wreszcie się dzieje i że ten zmanierowany, do cna zepsuty komfortem świat dostaje zasłużonego kopa w tyłek. Nieco zapomnieliśmy o takich tworach metafizycznych jak Duch Ziemi i Duch Dziejów, kto by tam dzisiaj czytał Fausta Goethego czy Wykłady o filozofii dziejów Hegla, a tu proszę. Przyszła Natura i solidnie przytarła nam nosa. Bo przecież ten wirus, słońce, wiatr i moje ptaszki za oknem należą do tego samego porządku.

Nie, ona się nie mści. Jest neutralna i wykonuje swoje obowiązki z całkowitą, nieludzką obojętnością. To my chcemy w tym widzieć jakiś palec: boży, losu czy innej nadnaturalnej interwencji, ponieważ już dawno uwierzyliśmy, że nic nie dzieje się bez celu i sensu. Zatem wojny, zarazy i katastrofy również. Sens jako przekleństwo – niezłe. Prawie filozoficzne.

Liczba ofiar w Polsce spadła, ponieważ szósta osoba wprawdzie była zarażona koronawirusem, zmarła jednak na sepsę. Nie wiem, jak oni to rozróżniają, skoro kłopot pojawia się już na poziomie wykrycia wirusa, no ale takie są oficjalne ustalenia. Wprawdzie niczego w tych oficjalnych ustaleniach nie ma poza czyjąś stanowczą deklaracją, niemniej dostosowujemy się i redukujemy liczbę ofiar do 5. Ulga. Częściowa.

Z drugiej strony, wszyscy prześcigają się w poszukiwaniu ogólnoludzkiej tragedii. W zasadzie ja też. Chcemy głębszego wymiaru, szerszej perspektywy, apokalipsy naszych czasów, nie do końca zdając sobie sprawę, czym to naprawdę będzie. Byle coś było, byleśmy na jeszcze jeden sposób poczuli metafizyczny dreszcz Dziwności Istnienia, jak mawiał Witkacy. Dawki muszą być coraz większe, wstrząs coraz silniejszy, jeśli w ogóle ma wstrząsnąć, zwykła zbrodnia już nie wystarczy. Jako autor powieści kryminalnych należę do grona tych, którzy takiego zwiększania dawek ciągle poszukują. Czym by tu jeszcze oszołomić, jaką oryginalną masakrę jeszcze opisać, żeby czytelnik w ogóle zechciał się zainteresować? A teraz proszę, pandemia z wizją zagłady całej ludzkości. Nic, tylko pisać.

Zamiast pisać, znowu liczę. Ilu ludzi umiera rocznie i na co? Wychodzi mi, że boimy się nie tego, co jest, ale tego, co dopiero ma nadejść. W tej chwili koronawirus na liście zabójców lokuje się na szarym końcu, przodują choroby serca, nowotwory, głód, a w takich krajach jak Polska również – alkohol. No i oczywiście wojny. Ich ofiary liczy się w wielu milionach rocznie. Jednakże w zwalczanie tamtych źródeł masowej śmierci wkładamy – mam wrażenie – znacznie mniej serca, energii i środków, niż w zagłuszanie szumu skrzydeł lecącej zarazy. Czyli jednak głównie strach. I medialna podjarka. Wokół nich kręci się nasza pandemiczna uwaga, co mnie utwierdza w przekonaniu o zupełnie subiektywnych miarach przykładanych do globalnych zjawisk.

www.unsplash.com/Fey Marin

Może jeszcze pamięć genetyczna. Mamy w niej odciśnięty strach przodków przed dżumą, cholerą i czarną ospą, które dziesiątkowały Europę w poprzednich wiekach. Atawistyczny lęk przed bezosobowym zabójcą, który co jakiś czas przychodzi znikąd i pobiera swój śmiertelny haracz. Dawno nie płaciliśmy i wyglądamy tego rachunku trochę już niecierpliwie. Wyczuwałem tę niecierpliwość wśród tłumów zwiedzających Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Jądro perwersji: bać się czegoś i zarazem bardzo tego pragnąć.

Teraz trochę poważnie. Chylmy głowy przed naszą polską służbą zdrowia. Armia cichych bohaterów, do których teraz wszyscy się uciekamy z błaganiami o pomoc i wytrwałość, choć jeszcze niedawno psy na nich wieszaliśmy. Nie znam nikogo, kto by nie marudził na polską służbę zdrowia. Ze mną włącznie. Poczekalnie w publicznych lecznicach od lat stanowią wielki zdrowotny Hyde Park, gdzie każdy pacjent – mając mnóstwo wolnego czasu w kolejce i audytorium obok siebie – wygaduje co mu ślina na obolały z przeziębienia język przyniesie, byle sobie ulżyć. Zauważyłem, że nawet nie bardzo ten katastrofalny stan naszego lecznictwa lud kojarzy z decyzjami polityków. Bardziej skupia się na tych, którzy są pod ręką: lekarzach, pielęgniarkach, ratownikach medycznych. Tak działa ludowa sprawiedliwość. Może teraz coś się zmieni i zaczniemy na nich patrzeć uważniej, z większym szacunkiem, bo wykonują bardzo ciężką pracę – zawsze, nie tylko dzisiaj – a otrzymują od nas wdzięczności jak na lekarstwo. To wśród nich jest największy procent zarażonych! Nie dlatego, że są nieodpowiedzialni, ale przeciwnie – ponieważ odpowiedzialnie wykonują nadal swoje obowiązki. Politycy, którzy przez lata ignorowali ich potrzeby, nagle zaczęli ich dostrzegać i wychwalać pod niebiosa. Niedawne strajki w służbie zdrowia, które organizowano w imieniu nas wszystkich i dla naszego dobra, władze konsekwentnie ignorowały. A teraz – pracujcie, poświęcajcie się, ratujcie nasze tyłki!

Ratują. Robią co mogą. Jednakże wieloletniego rujnowania całego systemu lecznictwa w Polsce (niedoinwestowanie, umowy śmieciowe, roczne kolejki do specjalistów itd.) nie da się tak nagle z dnia na dzień załatać ludzką ofiarnością. Mądrzy ostrzegali, głupi ignorowali – cierpią wszyscy.

Za to antyszczepionkowcy coś przycichli. Trochę spuścili z tonu i udają, że wcale nie są antyszczepionkowcami, tylko zwolennikami wolności wyboru. Każdy szwindlarz przepycha swoje szwindle powołując się na wolność. Rzuciłem okiem na ich strony i profile fb – ani słowa o szkodliwości szczepionek. Apelują, żeby myć ręce, nie wychodzić z domu (chociaż organizują jakąś demonstrację w Warszawie), słuchać zaleceń służb i w ogóle być ostrożnym i rozsądnym. No to bądźcie!

Ksiądz Rydzyk z kolei apeluje na twitterze o niezwlekanie z wpłatami na Radio Maryja i TV Trwam, ponieważ dotychczas „ofiary składane na te media, przy bardzo oszczędnym gospodarowaniu starczały skromnie od pierwszego do pierwszego”. Proboszcz parafii św. Jacka w Legnicy w ramach walki z epidemią codziennie z grupką wiernych obnosi po ulicach monstrancję. Jakiś radny zaleca wystawianie w oknach obrazków świętych. Postrzegam te działania jako zasadniczo trafnie ukierunkowane, ponieważ w obliczu zagrożenia jakiś przesąd jest potrzebny, jednak niewystarczające. Mam lepszy pomysł. W estońskim filmie Listopad (reż. Rainer Sarnet, polecam) w obliczu zbliżającej się zarazy starszy wioski zarządza: „Naciągnijmy wszyscy portki na głowy. Zaraza pomyśli, że mamy dwie dupy i nas ominie”. Gmin posłusznie wykonuje polecenie i zalega w stodole, stodoła bowiem to tradycyjny w tej części Europy obiekt do organizowania zbiorowych performansów. Jakoż istotnie, zaraza wchodzi, wolnym i uważnym krokiem przemierza klepisko wyłożone ludzkimi ciałami z portkami po obu stronach tułowi, i wychodzi. Po przejmującej chwili ciszy (zarazie nieodłącznie towarzyszy cisza) wszyscy wstają, otrzepują się z kurzu i z ulgą ściągają ineksprymable z mrocznych łbów. Zatem, Drodzy Wierni, do dzieła! Wpłata na Radio, procesja z monstrancją, a potem gacie na głowę i kładziemy się!

21 marca 2020 (536 zarażonych, 5 zmarło)

Sobota. Pierwszy dzień wiosny. Media trochę się uspokoiły i wyluzowały w pogoni za widmowym potworem. Może dlatego, że weekend i nawet takiemu celebrycie jak wirus należy się odpoczynek, a może z powodu zbyt wolno nadciągającej apokalipsy. Dudni po polach, grzmi za lasem, pohukuje opłotkami, ale u nas ciągle spokój i bzyczenie obudzonych wczorajszym słońcem owadów. Sielsko. Wprawdzie premier Morawiecki wspomina coś o czekającym nas trzęsieniu ziemi, ale po angielsku i tylko do Amerykanów, czyli całkiem daleko.

Rano dzięcioł narobił hałasu jakimiś swoimi robotami stolarskimi na dębie. Kosy przetrząsają ogródek w poszukiwaniu ciekawostek i przekomarzają się z sikorkami, nic sobie nie robiąc z kwarantanny. Zaczął padać deszcz. Dobrze, bo ziemia sucha, a ja muszę posadzić róże na skarpie. Pachnie pękającymi pączkami na gałęziach i wschodzącą trawą. „Szepcze wiosna kropelkami deszczu” – pisałem w wierszu dokładnie czterdzieści jeden lat temu. Tak mi się przypomniało…

Wielki Prezes dał głos. Jest bardzo niebezpiecznie, wszyscy surowej poddani kwarantannie, ale wybory się odbędą w wyznaczonym terminie 10 maja. Nie ma dyskusji. Czyli jest źle, ale i bardzo dobrze. Interes polityczny przecież jest ważniejszy od interesu publicznego, ta władza nigdy nie pozostawiała złudzeń co do swoich motywów, więc nie powinniśmy się dziwić. Kalkulacja jest prosta. Ludzie bardziej rozgarnięci, odpowiedzialni i świadomi zagrożeń zostaną w domach, a ludek boży pójdzie i zagłosuje na PiS. Przewaga ze znacznej zmieni się w miażdżącą. Nie ma w tym żadnej odpowiedzialności za państwo, nie ma w tym krztyny zrozumienia dla epidemicznych zagrożeń społeczeństwa, ale jest polityczny zysk. Jak podczas głosowania w sali kolumnowej sejmu, po uprzednim wykluczeniu opozycji. Zamiast demokracji – odgrywanie jej pozorów.

www.unsplash.com/Element5 Digital

Piszą, że przez polskie sieci handlowe idzie tsunami. Upadnie wiele polskich (i nie tylko) marek odzieżowych, trzeba się liczyć ze zniknięciem z rynku Croppa, Reserved, CCC, Sinsay i czegoś tam jeszcze. Liczę się i jakoś mnie to nawet specjalnie nie boli. Sądząc z zawartości szaf jeszcze przez długi czas będę miał co na siebie włożyć, donoszę trochę starych i całkiem dobrych ubrań, przeproszę się z wyekspediowanymi na strych kurtkami, marynarkami i butami. Na pewno znajdą się i jakieś portki do wciągania na głowę, na wszelki wypadek. Będzie ekologicznie, recyklingowo i do tego fajnie, bo wiele z tych ciuchów lubiłem. Same korzyści. Upadek jako początek wzlotu. Zawsze jest coś za coś. „Jedno drugiemu płaci karą i pokutą za niesprawiedliwość w porządku czasu” – Anaksymander.

Szukam jakichś pewniejszych informacji, ale wszędzie tylko gdybania i powtarzanie w kółko, że sytuacja jest nie do przewidzenia. Fajne słowo: nieprzewidywalność. Przywraca odpowiednie proporcje między tym, co wiemy, i tym, o czym nie mamy pojęcia. A tego drugiego jest znacznie więcej, niż nam się na co dzień wydaje, a o czym z lubą beztroską zapominamy. Chcemy wszystko przewidzieć dla samej egoistycznej potrzeby utwierdzania się w przewadze nad resztą Stworzenia. Damy radę. Przetworzymy wszystko na nasze doczesne przyjemności, a jak już zmienimy Ziemię w jedno wielkie pobojowisko po globalnym karnawale, to polecimy na Marsa i zabawa zacznie się na nowo. Elon Musk już szykuje rakiety.

Niewykluczone, że nadepnęliśmy Naturze zbyt mocno na odcisk i postanowiła nam przypomnieć, żebyśmy nie przeginali, bo nie jesteśmy tu sami. Ten i owa próbowali ostrzegać, wrzucano do sieci zdjęcia uduszonych plastikiem kormoranów, ale niespecjalne to na władcach świata robiło wrażenie. Nie? Tacy jesteście mądrzy i pewni siebie? No to macie wirusa, królewskiego, w koronie. Kombinujcie.

Kombinujemy. Laboratoria idą pełną parą. Równolegle do działań zbożnych podejmowane są działania dyskretne i znacznie mniej zbożne, choć zrozumiałe z rynkowego punktu widzenia. Cztery dni temu nasi strategiczni sojusznicy Amerykanie kupili od Włochów pół miliona testów na koronawirusa, nocnym samolotem przetransportowali do Memphis i z zadowoleniem mówią o międzynarodowej solidarności. Włoskie społeczeństwo rzęzi pod naporem epidemii, a Jankesi obkupują ich z testów, żeby badać własne wydepilowane tyłki, które mają być great again. Jakby dotychczas były za małe. Postrzegam to jako kolejny odcinek serialu o przywracaniu Ameryce należnego jej miejsca. Poprzedni był, jak pamiętacie, o wykupywaniu laboratoriów firmy CureVac od Niemców. Te sytuacje nieco bardziej realistycznie ilustrują wartość militarnych sojuszy na wypadek zagrożenia. „Każdy sobie rzepkę skrobie” w tym kontekście ujmuje rzecz delikatnie. Niemal sympatycznie. Podobnie jak uśmiechnięty Wielki Prezydent W Czasie Wojny, który musi teraz codziennie wydawać Ogromne Rozkazy. Za rogiem czai się stara dobra walka o byt. Wygra najsilniejszy. Bezwzględnie. Twarz Trumpa mówi to całemu światu codziennie, kiedy się nie uśmiecha.

Wciąż nie czuję tej formy. Ciągle nie tak. Ślizgam się po łatwych skojarzeniach, a w środku drąży mnie poczucie mijania się z tym, co naprawdę ważne. Zauważyłem, że uciekam w liczbę mnogą, czyli tchórzę i udaję, że mówię o sprawach ważnych, bo dotyczących nas wszystkich. Nie, to nie tak. Łatwo, zbyt łatwo. Aksa milczy i patrzy z wyrzutem, bo dzisiaj znowu nie poszliśmy na łąki. Padał deszcz, a samiec alfa z palcami na czarnej płytce znowu ma migrenę. Nudno i depresyjnie. Można pogonić dzikie gołębie z drutów elektrycznych, ale to też głupie. No nic, przedrzemię jakoś tę noc, a jutro może będzie lepiej.